કાર્બનિક સુધારાઓનો ઉપયોગ કરીને ધાતુ-દૂષિત જમીનનું ફાયટોરેમીડિયેશન

સક્રિય કાર્બનમાં કોલસામાંથી મેળવેલા કાર્બોનેસિયસ પદાર્થ હોય છે. સક્રિય કાર્બન વનસ્પતિ મૂળના કાર્બનિક પદાર્થોના પાયરોલિસિસ દ્વારા ઉત્પન્ન થાય છે. આ પદાર્થોમાં કોલસો, નારિયેળના શેલ અને લાકડાનો સમાવેશ થાય છે,શેરડીનો બગાસ,સોયાબીનનું ભૂકુંઅને ટૂંકમાં (ડાયસ એટ અલ., 2007; પારસ્કેવા એટ અલ., 2008). મર્યાદિત પાયે,પશુ ખાતરસક્રિય કાર્બનના ઉત્પાદન માટે પણ વપરાય છે. કચરાના પાણીમાંથી ધાતુઓ દૂર કરવા માટે સક્રિય કાર્બનનો ઉપયોગ સામાન્ય છે, પરંતુ દૂષિત જમીનમાં ધાતુ સ્થિર કરવા માટે તેનો ઉપયોગ સામાન્ય નથી (ગેર્સેલ અને ગેર્સેલ, 2007; લિમા અને માર્શલ, 2005b). મરઘાં ખાતરમાંથી મેળવેલા સક્રિય કાર્બનમાં ઉત્તમ ધાતુ બંધન ક્ષમતા હતી (લિમા અને માર્શલ, 2005a). છિદ્રાળુ માળખું, વિશાળ સપાટી વિસ્તાર અને ઉચ્ચ શોષણ ક્ષમતા (Üçer et al., 2006) ને કારણે માટી અને પાણીમાં પ્રદૂષકોના નિવારણ માટે સક્રિય કાર્બનનો ઉપયોગ ઘણીવાર થાય છે. સક્રિય કાર્બન ધાતુ હાઇડ્રોક્સાઇડ તરીકે વરસાદ દ્વારા દ્રાવણમાંથી ધાતુઓ (Ni, Cu, Fe, Co, Cr) દૂર કરે છે, સક્રિય કાર્બન પર શોષણ (Lyubchik et al., 2004). બદામની ભૂકીમાંથી મેળવેલા AC એ H સાથે અને વગર કચરાના પાણીમાંથી Ni ને અસરકારક રીતે દૂર કર્યું.₂SO₄સારવાર (હસર, 2003).

તાજેતરમાં, બાયોચારનો ઉપયોગ માટી સુધારણા તરીકે કરવામાં આવે છે કારણ કે તેની વિવિધ માટીના ભૌતિક અને રાસાયણિક ગુણધર્મો પર ફાયદાકારક અસરો છે (બીસલી એટ અલ., 2010). બાયોચારમાં મૂળ સામગ્રીના આધારે ખૂબ જ ઉચ્ચ સામગ્રી (90% સુધી) હોય છે (ચાન અને ઝુ, 2009). બાયોચાર ઉમેરવાથી ઓગળેલા કાર્બનિક કાર્બનના શોષણમાં સુધારો થાય છે,માટીનો pH, લીચેટ્સમાં ધાતુઓ ઘટાડે છે અને મેક્રો પોષક તત્વોને પૂરક બનાવે છે (નોવાક એટ અલ., 2009; પીટીકેઇનેન એટ અલ., 2000). જમીનમાં બાયોચારનું લાંબા ગાળાનું સ્થાયીપણું અન્ય સુધારાઓના વારંવાર ઉપયોગ દ્વારા ધાતુઓના ઇનપુટને ઘટાડે છે (લેહમેન અને જોસેફ, 2009). બીસલી એટ અલ. (2010) એ તારણ કાઢ્યું કે કાર્બનિક કાર્બન અને pH માં વધારો થવાને કારણે બાયોચાર જમીનમાં પાણીમાં દ્રાવ્ય Cd અને Zn ઘટાડે છે. સક્રિય કાર્બને સુધારેલ જમીનની તુલનામાં દૂષિત જમીનમાં ઉગાડવામાં આવતા મકાઈના છોડના અંકુરમાં ધાતુની સાંદ્રતા (Ni, Cu, Mn, Zn) ઘટાડી દીધી (સાબીર એટ અલ., 2013). બાયોચારે દૂષિત જમીનમાં દ્રાવ્ય Cd અને Zn ની ઉચ્ચ સાંદ્રતા ઘટાડી (બીસલી અને માર્મિરોલી, 2011). તેઓએ તારણ કાઢ્યું કે માટી દ્વારા ધાતુઓને જાળવી રાખવા માટે શોષણ એક મહત્વપૂર્ણ પદ્ધતિ છે. બાયોચારે Cd અને Zn ની સાંદ્રતા ઘટાડીને તેમની લીચેટ સાંદ્રતામાં અનુક્રમે 300 અને 45 ગણો ઘટાડો કર્યો (બીસલી અને માર્મિરોલી, 2011).